Ở nhiều quốc gia thì từ derby đơn giản dùng để chỉ cuộc đối đầu trong thể thao giữa hai đối thủ ở cùng một địa phương, đặc biệt là trong bóng đá. Ở Bắc Mỹ thì từ “crosstown rivalry” được sử dụng phổ biến hơn.

Nguồn gốc của “Derby”

Nhiều người cho rằng “derby” có nguồn gốc từ cuộc thi tên là Derby – một cuộc thi đua ngựa ở Anh được tổ chức bởi vị Bá Tước đời Derby thứ 12 vào năm 1780, kể từ đó cho đến năm 1840 từ “derby” được dùng để chỉ các cuộc thi thể thao. Một trận derby địa phương chỉ là một cuộc thi về thể thao giữa những đội trong cùng một địa phương. Có lẽ là vì vị Bá Tước này hoặc tổ tiên của ông có trách nhiệm phải dùng niên hiệu của mình để đặt tên cho các sự kiện thể thao, làm cho từ “derby” trở nên phổ biến hơn.

Một giả thuyết khác cũng được nhiều người đồng tình cho rằng từ này được trích ra trong chữ Derbyshire. Trận đấu bóng đá truyền thống Shrovetide là cuộc so tài đáng nhớ ở thị trấn Ashbourne thuộc Derbyshire. Nó được biết đến như một trận đấu lộn xộn và cởi mở có liên quan tới cả thị trấn và thường dẫn tới kết quả hỗn độn. Hai khung thành được đặt tại Nuns Mill ở phía bắc và Gallows Balk ở phía nam của thị trấn, và hầu như các pha tranh chấp diễn ra ở sông Derwent hay tại suối Markeaton. Trên danh nghĩa thì những người tham gia vào trận đấu này là những người trong đạo All Saitns’ và St Peter’s, nhưng trên thực tế, đây là trận đấu dành cho tất cả mọi người và có khoảng 1000 người đã tham gia trận đấu này. Một người Pháp đã chứng kiến trận đấu này vào năm 1829 và đã viết lại rằng “Nếu người Anh gọi đây là một trò chơi thì sẽ không thể tưởng tượng được họ sẽ gọi một trận đánh nhau là như thế nào”.

Từ “derby” sau đó được sử dụng trọng những trận đấu bóng đá và được trích dẫn lần đầu tiên trong tờ Daily Express vào tháng 10 năm 1914: “ Trận Derby giữa Livepool và Everton”.

Thiện Phong